Таттыбүбү Эргешбаева: “Бир мандаттуу шайлоо системасы республикалык деңгээлде мааниге ээ эмес”
-- Диплом алуу талабы конституциялык мыйзамдан алынып салынса, депутаттын креслосу сакталып калабы? Юридикалык талаада кандай?
-- Менин жообум – бул жок. Бүгүнкү күндө биз президенттик институт – мамлекеттик саясатты жүргүзүү үчүн ыйгарым укуктардын чоң чөйрөсүн топтогон супер-президенттик Конституция менен жашап жатабыз. Таасири боюнча экинчи орунда прокуратура турат, көзөмөл системасы күчөтүлүп, тергөө кайра жанданды. Алтургай Конституцияда сессияга 10дон ашык депутат катышпаса, ал мандатынан ажырай турган жобо да бар. Демек, Жогорку Кеңешке депутатты шайлоодо талаптарды төмөндөтүү анын кол тийбестигин сактап кала албайт. Тергөө түзүмдөрү мыйзамдарды кыйгап өтүп, “эрктүү” саясатчылардын буйругу менен иш алып барышса, “каршы” саясатчыларга, коомдук ишмерлерге кысым көрсөтүүнүн ар кандай жолдору болот. Укуктук, демократиялык, эгемендүү мамлекетти сактап калуу курсу эң туура багыт. Белгилүү бир топтун амбициясы бул негиздерден жогору тура албайт. Ушуга байланыштуу, депутаттар Улугбек Ормонов, Жанар Акаев, Марлен Маматалиев, Дастан Бекешов, Нурланбек Шакиев, Сеид Атамбаев сунуштаган мыйзамдык демилге, парламенттин ишмердүүлүгү боюнча мыйзамдардын негизги пакетине көбүрөөк көңүл буруп, ал жактагы нормалар бекем болушу зарыл, ал мыйзамдык демилгелер: 1) ЖКнын регламенти жөнүндө конституциялык мыйзам, 2) ЖКнын депутаттарынын статусу жөнүндө конституциялык мыйзам, 3) парламенттик көзөмөл жөнүндө мыйзам. Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо боюнча конституциялык мыйзамга концептуалдык жактан мамиле кылуу маанилүү. Жөнөкөй сөз менен айтканда, бир мандаттуу шайлоо системасы республикалык деңгээлде мааниге ээ эмес жана карама-каршы келет. 54 депутаттык мандат үчүн, партиялар үчүн 5% шайлоо босогосу иш жүзүндө республикалык масштабда 10%ды түздү, ошондой эле башка тобокелдиктер бар.
Бүгүнкү күндө дипломду алып салуу актуалдуу мыйзамдык демилге эмес. Ошондуктан депутаттык корпус башка актуалдуу парламенттик мыйзамдарга көңүл бурганы оң.
Жамиля Нурманбетова
"Азия Ньюс" гезити
