Title: “Кыргыз банкы Бельгиянын бейөкмөт уюмун жалаа жабуу үчүн сотко берди”
Брюсселдин соту жакында өтө адаттан тыш ишти карайт. Бельгиялык бейөкмөт уюм Россияга Украинадагы согушка жооп катары киргизилген европалык санкцияларды айланып өтүүгө жардам берди деп айыптаган кыргыз банкы ири юридикалык фирмага жалган жалаа жабуу боюнча доо арыз менен кайрылган. Бул эксклюзивдүү иш коомчулукта кеңири резонанс жаратып, укук коргоо коомчулугун олуттуу титиретери шексиз.
Штаб-квартирасы Еврокомиссиянын имаратына жакын жерде жайгашкан “Адам укуктарын жана демократияны коргоого” адистешкен “Ачык диалог фонду” (ODF) менен биздин окурмандар мурунтан эле тааныш болушат. Бирок, акыркы жылдары ФОДго анын адам укуктары боюнча жарыяланган ишмердүүлүгү эмес, шектүү фигуралар менен байланышы көбүрөөк көңүл буруп жатат. Алардын арасында өз өлкөсүндө издөөдө жүргөн жана бир катар өлкөлөрдө, анын ичинде Улуу Британияда бир нече миллиард долларды “жеп алганы” үчүн соттолгон казак олигархы Мухтар Аблязов да бар.
Уюм ошондой эле уюшкан кылмыштуулукта кеңири колдонулган криптовалюталарды активдүү колдойт жана анын сынчылары өз иштеринде талаштуу ыкмаларды колдоноорун айтышат. Жакын арада маселенин бул жагына дагы кененирээк кайрылалы деген ниетибиз бар.
FOD кыргыз банкын Россияга каршы санкцияларды бузган деп айыптоодо
Бул жолу “Ачык диалог” фонду Борбор Азиянын каржы тармагындагы негизги оюнчу менен тирешүү чектен чыгып кетти.
2023-жылдын май жана июль айларында FOD сайтында жарыяланган эки макаласында уюм Кыргызстандагы эң ири каржы институттарынын бири болгон “Бакай Банкты” эл аралык санкцияларды айланып өтүүгө көмөктөшкөн деп айыптаган.
FOD маалыматы боюнча банк технологиялык продуктулардын импортун каржылаган, андан кийин алар Россиянын Украинага каршы аскерий агрессиясын колдоо үчүн Москвага реэкспорттолгон. Андан тышкары, FOD Европарламент менен Еврокомиссияны банкка, ошондой эле бир катар башка финансылык институттарга жана жеке адамдарга дароо санкцияларды киргизүүгө чакырды.
Бир караганда, бул айыптоолор күмөндүү көрүнөт. Россия-Кыргызстандын экономикалары, албетте, 1991-жылы СССР кулагандан кийин Москванын жана мурдагы советтик республикалардын баардык борборлору менен тыгыз байланышта.
Анткен менен «Бакай Банк» региондогу биринчи каржы институттарынын бири болуп, орус агрессиясын ачык айыптаган. Анын мурдагы президенти Сергей Ибрагимов эске салгандай, банк SWIFTтин бул альтернативасына каршы АКШ санкцияларды киргизгенге чейин эле Россиянын “Мир” төлөм системасынан алдын ала ажыраткан.
KPMG каты жана аудити жоопсуз калды
2024-жылдын сентябрынын аягында «Бакай Банк» «Ачык диалог» фондунун президенти Людмила Козловскаяга расмий кат жөнөтүп, анда «банктын аброюна олуттуу зыян келтирген жана бир нече миллион долларлык каржылык жоготууларга алып келген, жарыяланган айыптоолорду четке кагууну талап кылган» деп билдирет иш менен тааныш булак. Анын айтымында, мындай кырдаалдан улам банк Италия, Түштүк Корея жана башка бир катар мамлекеттердеги өнөктөштөрү менен келишимдерин жоготкон.
Өзүнүн күнөөсүздүгүн далилдөө, айыптоолорду четке кагуу үчүн “Бакай Банк” көз карандысыз аудит жүргүзгөн KPMG эл аралык аудитордук компаниясын жалдаган. Анын корутундусуна ылайык, банк Америка Кошмо Штаттарынын, Евробиримдиктин директиваларына жана жоболоруна толугу менен жооп берет.
Белгилей кетсек, KPMG ири жана кадыр-барктуу аудитордук консорциумдардын бири катары “Бакай Банктын” ишмердүүлүгү менен жакшы тааныш, ал башка нерселерге катар америкалык соода палатасынын мүчөсү.
Бирок Козловская айым банктын катына да, KPMG аудитине да көңүл бурган эмес. Натыйжада, Кыргызстандын каржы мекемеси мыйзамдуу коргоого кайрылуудан башка аргасы калбай калды.
Банктын кызыкчылыктарын сотто башкы кеңсеси Лондондо жайгашкан жана дүйнө жүзү боюнча 1200гө жакын юристтерди камтыган алдыңкы эл аралык юридикалык фирмалардын бири Fieldfisher LLPдин Бельгиядагы бөлүмү коргойт. Иш адвокаттар Хаким Хауидех менен Максим Берлингенге тапшырылды.
Журналисттердин суроо-талабына жооп кылып, Хауидехтин жактоочусу жүрүп жаткан соттук териштирүүгө жана сот процессинин толук эместигине таянып, кеңири комментарий берүүдөн баш тартты. Бирок, ал мындай деп баса белгиледи: “Бул иш биздин кардарыбыздын ишкердик репутациясын Open Dialogue Foundation тарабынан ага коюлган жалган жалаалардан коргоого багытталганын гана белгилей алабыз”.
Эми муну сот чечет. Бул иш сотторду геосаясый контекстти эске алууга мажбурлабастан, айрым бейөкмөт уюмдардын талаштуу иш ыкмаларына укуктук баа берет.
Бельгиянын L-POST маалымат агенттиги
"Азия Ньюс" гезити
